|
Kultura koha e lire |
|
|
|
Gazmend ēitaku
KOLEKSIONIST DHE ARTIST I FOTOGRAFISĖ
ABETARE pėr fėmijėt e kopshteve
Fotoalbumi i Ulqinit
Gazmend
ēitaku (1970,
Skėnderaj, Kosovė), e mbaroi shkollėn e mesme ne Mitrovicė,
drejtimi elektroteknik, por passioni i madh pėr fotografinė e shtyri qė te
hulumtojė kete lėm jo vetėm pėrmes objektivit tė fotoaparatit, por edhe pėrmes
mbledhjes dhe koleksionimit tė fotografive tė vjetra. Pasiqė jeton dhe punon nė
Ulqin, ai kėto fotografi edhe ia kushton nė tėrėsi kėtij qyteti historik dhe
touristik.Mė 1996, nė bashkėpunim me shtypshkronjėn Comen Grafika
nga Mitrovica, publikon i njė seri (9 Iloje) panoramash postale me motive
tė ndryshme nga Ulqini dhe ato ‑ per herė te parė nė gjuhėn shqipe. Pasojnė
publikime tė fotografive nė gazetat ditore dhe periodikėt e ndryshėm. Nė
vjeshtėn e vitit 1998, nė Ulqin, kur ky qytet mikpritės u mbush me tė
ikur nga Kosova e ndezur nė luftė, Gazmendi bashkė me Illir Capunin, e
themelojnė asociationin Dulcignopress dhe gezetėn Kronika. Gazmendi nė
asociacion ishte kryetar, kurse nė Kronikė ishte zėvendėskryeredaktor.
Gjithashtu kryente punėt e dizajnit dhe tė fotografisė. Ne kuadėr tė
Dulcignopress‑it (me 1999) formohet edhe edicioni i librit dhe Gazmendi
profilohet mė tepėr nė kėtė drejtim. Ka bėrė realizimin teknik dhe i ka
disenjuar kopertinat e nja 40 librave. Qė nga viti 2000 ėshtė anėtar i
Qendres Mediterane tė Fotografisė. Aktualisht ėshtė redaktor teknik i
revistės Dija, organ i Bashkimit tė Krijuesve Shqiptarė nė Mal tė Zi dhe
i revistės Buzuku (Ulqin).
Nė prill tė vitit 2002, nė Ulqin G. Citaku e hap ekspozitėn e parė personale tė
fotografisė, tė titulluar Ulqini dje dhe sot. Kjo ekspozitė ka shkaktuar
bujė tė madhe nė qytet dhe nuk mbahet nė mend qė aq shumė vizitorė ndonjėherė tė
kenė vizituar ndonjė ngjarje kulturore sa kėtė ekspozitė. Interesimi i madh pėr
kėto fotografi autorin e bėri qė tė pergatisė edhe njė ekspozitė tjetėr, tė
quajtur Detaria e Ulqinit nė fotografi. Pėr herė tė parė bėhen publike
fotografi e faksimile tė dokumenteve tė moēme, tė panjohura, tė traditės detare
tė uIqinakėve. Si rezultat i kėtyre dy ekspozitave lindi ky libėr Fotoalbum i
Ulqinit, i cili pėrmban 87 fotografi dhe dokumente, qė ėshtė njė
botim, tash per tash i vetmi i kėtij lloji ne trevat tona.
Gazmend ēitaku planifikon tė botojė fotoalbume tė
cilėt do tė kenėvlerė jo vetėm pėr Ulqinin, por edhe pėr tėrė
kulturėn shqiptare nė pėrgjithėsi..
Hajro Ulqinakutė
Intervistė me
fotografin Gazmend Ēitaku
Ulqini e ka traditė fotografinė
Koha javore: Z. Ēitaku, opinioni Ju njeh nė radhė tė parė si
fotograf, por Ju merreni njėkohėsisht edhe me shumė fusha tė tjera tė artit dhe
kulturės. Pse ky interesim i juaji pėr tzu marrė me tė gjitha kėto veprimtari?
G. Ēitaku: Ne shqiptarėt nė Mal tė Zi, e veēanėrisht nė Ulqin,
kemi zbrazėtira shumė tė mėdha nė fushėn e arsimit, kulturės, shkencės, etj.
Prandaj ekziston njė hapėsirė shumė e madhe manovruese nė ēdo fushė dhe kemi
mjaft raste ku punėt tė cilat do tė duhej tzi kryenin pėr shembull institucionet
dhe grupet e formuara prej njerėzve kompetentė, i kryejnė individėt tė cilėt me
vetė sakrificėn e tyre, ndoshta duke lėnė keq edhe familjet e veta, arrijnė njė
lloj rezultati, njė satisfaksion mė tepėr shpirtėror sesa ndonjė satisfaksion
tjetėr.
Koha javore: Ju keni botuar librin me fotografi Fotoalbumi i
Ulqinit, i cili e prezanton Ulqinin pėrmes fotografive tė vjetra. Si lindi
ideja pėr realizimin e kėtij libri?
G. Ēitaku: Unė merrem me fotografi qė njė kohė tė gjatė dhe duke bėrė
eksplorimin e fushės apo artit tė fotografisė kam arritur nė njė stad ku kam
filluar tė merrem dhe tė bėhem edhe koleksionist i fotografisė.
Me koleksionimin e fotografive tė vjetra kam filluar tė merrem sidomos pas
fillimit tė punės nė revistėn Kronika, e cila pėr fat tė keq tani nuk del mė.
Nė kėtė revistė ne hapėm njė rubrikė pėr fotografinė e vjetėr ku kėrkonim nga
bashkėqytetarėt qė tė na ofronin fotografi apo dokumente qė kishin tė bėnin me
Ulqinin, historinė e kėtij vendi, etj.
Mirėpo si ēdo punė edhe kjo ka vėshtirėsi sepse njerėzit janė tė ngurrtė dhe
duhet tzi lusėsh pėr bashkėpunim. Me shkrimtarin Hajro Ulqinaku vendosėm tė
hapim njė rubrikė ku do tė bėnim prezantimin e kapedanėve ulqinakė e pastaj tė
vazhdonim me peshkatarėt, me njerėz tė thjeshtė tė cilėt falė moshės sė tyre
ishin si tė them arkiva tė ngjarjeve historike tė cilat kishin ndodhur nė tė
kaluarėn e Ulqinit. Dhe gjatė vizitės sė kėtyre njerėzve filluan tė shpalosen
dokumentacione tė ndryshme, fotografi tė ndryshme, tė cilat i merrnim, i skenoja
dhe tė padėmtuara ua ktheja pronarėve tė tyre. Nė kėtė mėnyrė fondi i
fotografive tė mia filloi tė pasurohet me kėto fotografi tė vjetra. Arkivi apo
fondi i fotografive filloi tė rritej dhe unė nuk do tė bėja asgjė sikur tzi
mbaja ato tė mbyllura pėrsėri nė kompjuterin apo nė arkivin tim, prandaj vendosa
qė tė bėj publikimin e kėtyre fotografive. Si rezultat u realizua ekspozita e
parė e fotografive me titullin Ulqini dje dhe sot nė vitin 2002, ku pėr herė
tė parė opinionit tė Ulqinit iu prezantuan njė numėr i konsiderueshėm i
fotografive.
Vetėm gjashtė muaj mė pas realizova njė ekspozitė tė dytė tė fotografive
dokumentare e cila kishte si temė detin dhe pėr herė tė parė mund tė them me
plot gojė qė ulqinakėt mbeten tė befasuar me fotografitė e kapedanėve,
matrikullat e tyre, diplomat, dokumentet e ndryshme tė cilat tregonin pėr
traditėn e lavdishme detare.
Si rezultat i kėtyre dy ekspozitave lindi edhe libri Fotoalbumi i Ulqinit, i
cili i pėrmblodhi fotografitė nga kėto dy ekspozita. Libri ėshtė mirėpritur nė
Ulqin, por po ashtu e kanė vlerėsuar lart edhe nė Kosovė dhe Shqipėri kritikėt e
artit dhe fotografėt e njohur. Si rezultat i tė gjitha kėtyre kritikave por edhe
interesimit ėshtė realizuar edhe njė emision rreth 45 minutash nga Televizioni
Top Channel me mua lidhur me librin Fotoalbumi i Ulqinit.
Koha javore: Sa i kanė ruajtur ulqinakėt dhe sa kujdes u kanė
kushtuar fotografive tė vjetra? A e keni vazhduar rrugėn e grumbullimit tė
fotografive tė vjetra dhe a mund tė presim nė tė ardhmen ndonjė fotoalbum tė ri
me fotografi tė tjera?
G. Ēitaku: Ulqini e ka traditė fotografinė. Arkivat private
janė jashtėzakonisht tė pasura, mirėpo pronarėt e tyre janė pak tė ngurtė dhe
duhet tė luten qė ti hapin ato.
Unė kam arritur qė pėrveē pjesės sė parė tė Fotoalbumi-t tė grumbulloj edhe
njė pjesė tė konsiderueshme tė fotografive tė cilat do tzi botoj shumė shpejt si
njė vazhdim i Fotoalbumi-t tė parė. Edhe ky libėr do tė jetė i tipit dhe
formatit tė njėjtė, me numėr tė njėjtė faqesh, vetėm qė fotografitė do tė jenė
tė papara deri tani. Kėto fotografi i kam grumbulluar me shumė mund duke
vizituar arkivat e ndryshėm, si atė shtetėror nė Tiranė, pastaj Shkodėr,
Dubrovnik, Cetinė, arkivat private nė Ulqin dhe kam njė numėr tė konsiderueshėm
tė fotografive tė cilat i kam siguruar nga vendet e ndryshme si Kroacia, Anglia,
Franca, etj. Kėto fotografi nga jashtė nuk mzi kanė dhuruar, por ėshtė dashur qė
tė ndajė njė pjesė tė konsiderueshme tė mjeteve materiale qė ti kem nė dorė.
Mirėpo besoj qė ia kam arritur qėllimit dhe shumė shpejt do tė dalė nė dritė
fotoalbumi i dytė. Puna rreth tij pothuajse tashmė ka kryer, vetėm sa duhet
faqosur dhe tė ēohet nė shtyp.
Koha javore: Ju keni realizuar edhe njė film dokumentar mbi
Servantesin. Cili ka qenė motivi qė iu ka shtyer pėr tzu marrė me kėtė figurė tė
njohur?
G. Ēitaku: Filmi pėr Servantesin ka lindur spontanisht. Ai u
realizuan nė vitin qė UNESCO-ja e kishte shpallur si viti i Servantesit dhe falė
njė legjende e cila thonte se Servantesi kishte qenė nė Ulqin. Duke u nisur nga
kjo, unė iu pėrvesha punės dhe fillova tė bėj disa hulumtime pėr realizimin e
njė filmi dokumentar pėr tė dėshmuar nėse Servantesi ka qenė apo jo i zėnė rob
dhe e ka vuajtur apo jo dėnimin nė burgun e Ulqinit.
Filmi dokumentar ėshtė njė film amator, mirėpo edhe ai ėshtė vlerėsuar shumė
mirė. Ai aktualisht ėshtė pronė e RTK-sė e cila e ka blerė materialin dhe kohė
pas kohe e transmeton atė.
Pra ideja ka qenė qė pėrmes njė figure shumė tė njohur botėrore tė bėhet edhe
prezantimi i Ulqinit, qė njė figurė e tillė tė shfrytėzohet si nga aspekti
historik, po ashtu edhe turistik sepse jemi dėshmitarė qė vendet e tjera madje
edhe i imagjinojnė ngjarjet historike, ndėrsa ne i kemi disa dhe nuk i
shfrytėzojmė ato. Kėshtu qė filmi ėshtė mė tepėr i karakterit propagandistik -
turistik.
Koha javore: Para do kohe nėn autorisėnė Tuaj ka dalė nė dritė
Abetarja pėr fėmijėt e kopshteve. Ēfarė iu shėrbeu si nxitje pėr botimin e saj?
G. Ēitaku: Jemi dėshmitarė se ne shqiptarėt nė Mal tė Zi kemi
mangėsi shumė tė mėdha sa i pėrket teksteve mėsimore.
Djali im i cili sivjet shkon nė klasėn e parė, vitin e kaluar ishte nė
parashkollore. Kur i sollėn librat qė i kishim porositur, pėr befasinė e tė
gjithė prindėrve ato ishin nė gjuhėn serbe tė ardhura nga Novi Sadi dhe me
shkrimin qirilik. Pra fėmija im po vendoste kontaktin e parė nė shkollė nė
gjuhėn serbe dhe shkrimin qirilik. Kjo mė shėrbeu si nxitje, pra pak inati e pak
ideja ime, pėr tzu nisur rrugės sė botimit tė njė abetareje pėr fėmijėt
parashkollorė nė gjuhėn shqipe. Kontaktova mikun tim nė Tiranė, Arjan Lekėn, i
cili ėshtė drejtor i Shtėpisė Botuese Ideart, shkrimtarin Hajro Ulqinaku dhe
mėsuesen nga Ulqini, Florinda Basha. Pas njė pune tetė muajshe doli Abetarja
pėr fėmijėt e kopshteve, shtypjen e sė cilės e ka financuar Komuna e Ulqinit nė
kuadėr tė konkursit pėr financimin e organizatave joqeveritare. Kjo ishte edhe
arsyeja qė vendosa qė abetaren tzua fali fėmijėve dhe besoj se ajo tashmė ka
arritur nė dorėn e ēdo vogėliushi shqiptar nė territorin e Malit tė Zi.
Abetarja ėshtė njė ilustrim aplikativ ku fėmija pėrmes lojės, duke luajtur dhe
duke ngjyrosur, mund tzi mėsojė shkronjat.
E njėjta abetare duhet tė dalė nė tregun e Shqipėrisė, me disa ndryshime shumė
tė vogla, ku autorėsia do tė jetė e imja.
Koha javore: Me ēfarė jeni duke u marrė aktualisht dhe cilat
janė planet Tuaja pėr tė ardhmen?
G. Ēitaku: Nė tė ardhmen kam shumėēka pėr tė punuar, mirėpo
momentalisht jam duke punuar pjesėn e dytė tė Fotoalbumi-t dhe jam duke punuar
pėr fėmijėt e kopshteve ilustrimin aplikativ Tė mėsojmė numrat. Edhe kėtė
libėr vogėlushėt tanė do ta kenė shumė shpejt nė dorė. Kėto janė dy projekte nė
tė cilat jam duke punuar momentalisht.
Bisedoi: I. Kallaba
Koha Javore
ABETARE
pėr fėmijėt e kopshteve
Nė Ulqin eksistojn
jo vetėm 2500 libra por edhe 2500 filma dokumentarė tė paxhiruar, 2500 fotografi
e miliona dokumente tė pa hulumtuara kalben, myken, shkatėrrohen e harrohen
nėpėr arhiva shtetėrore, e private cilat pa durim presin tė shofin driten e
publikimt. Na ordh nji mik nga Kosova Gazmend ēitaku cili na hapi syt me punimet
e tija pėr bukuriat e Ulqinit tė cilėt kanė vlerė jo vetėm pėr Ulqinin, por edhe
pėr tėrė kulturėn shqiptare nė pėrgjithėsi me Fotoalbumin e Ulqiniti cili
pėrmban 87 fotografi dhe dokumente, qė ėshtė njė botim, tash per tash i vetmi i
kėtij lloji ne trevat tona, ku padurim presim publikim e dyt tė Librit.
me lejen
e autorit shgarkoni ne pdf nji pjes te librit
ISBN 978-86-908715-5-1
COBISS.CG-ID 12875280
Tekstet e
prezentuara domosdoshmėrisht nuk pėrfaqėsojnė politikėn e redaksisė tė www.ulqini.de nuk jep pėrgjigje pėr faqe
externe
Inhaltlich Verantwortlicher gemäß § 6 MDStV: Shaban Burri
Haftungshinweis: Trotz sorgfältiger inhaltlicher Kontrolle übernehmen wir keine
Haftung für die Inhalte externer Links. Für den Inhalt der verlinkten Seiten
sind ausschließlich deren Betreiber verantwortlich.Der Inhalt
muss
nicht mit den Vorstellungen von uns übereinstimmen. |
|
introni nuk jep pėrgjigje pėr faqe
externe |
|
|